Zwyrodnienie kręgosłupa – przyczyny, objawy, leczenie
Zwyrodnienie kręgosłupa to poważny problem zdrowotny, dotykający znaczną część populacji, szczególnie osoby starsze i pracujące w pozycji siedzącej. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa wiąże się ze ze stopniowym zużyciem elementów kręgosłupa, co prowadzi do bólu i ograniczenia ruchomości. Warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat budowy kręgosłupa oraz przyczyn i przebiegu zwyrodnienia. Osobom dotkniętym tą dolegliwością pozwoli to na skuteczną walkę z bólem i poprawę jakości życia, a osobom zdrowym na utrzymanie zdrowia kręgosłupa.
Budowa kręgosłupa
Kręgosłup to złożona struktura anatomiczna składająca się z wielu elementów. Każdy z nich odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu kręgosłupa, a ich uszkodzenie lub zużycie może prowadzić do zwyrodnienia. W skład kręgosłupa wchodzą:
· Kręgi – człowiek ma 33-34 kręgi, którego wspólnie tworzą kanał kręgowy. Większość kręgów porusza się, co umożliwia pewien zakres ruchu kręgosłupa. Pięć dolnych kręgów jest zrośniętych w kość krzyżową, a 4-5 kręgów na samym końcu kręgosłupa jest zrośnięta w kość ogonową.
· Krążki międzykręgowe (czyli dyski) – elastyczne struktury znajdujące się między kręgami, które pełnią funkcję amortyzatorów i umożliwiające ruch kręgosłupa.
· Więzadła – łączą ze sobą kręgi i stabilizują kręgosłup.
· Mięśnie – otaczają kręgosłup, zapewniając mu podporę i umożliwiając ruch.
· Rdzeń kręgowy i nerwy – przebiegają wewnątrz kanału kręgowego, przenosząc sygnały między mózgiem a resztą ciała.
Co to jest zwyrodnienie kręgosłupa i kogo najczęściej dotyka?
Zwyrodnienie kręgosłupa, znane również jako choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa lub spondyloza, to proces degeneracyjny dotykający struktury kręgosłupa. Charakteryzuje się stopniowym zużyciem i uszkodzeniem elementów kręgosłupa, szczególnie krążków i stawów międzykręgowych. Choroba ta może dotknąć każdego, jednak pewne grupy są bardziej narażone:
· osoby starsze – proces starzenia naturalnie przyczynia się do zużycia struktur kręgosłupa,
· osoby z nadwagą lub otyłością – nadmierne obciążenie kręgosłupa przyspiesza proces zwyrodnieniowy,
· osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną – powtarzające się obciążenia i mikrourazy mogą przyspieszać zwyrodnienie,
· osoby prowadzące siedzący tryb życia – brak ruchu i długotrwałe przebywanie w jednej pozycji negatywnie wpływają na stan kręgosłupa,
· osoby z urazami lub wadami kręgosłupa – wcześniejsze uszkodzenia mogą przyspieszyć proces zwyrodnieniowy,
· na pojawienie się procesów zwyrodnieniowych mogą wpływać również czynniki genetyczne, zaburzenia metaboliczne (choroby takie jak cukrzyca czy osteoporoza, mogą wpływać na stan tkanki kostnej i przyspieszać zwyrodnienie), palenie tytoniu (badania sugerują, że palenie może przyspieszać degenerację krążków międzykręgowych) oraz niedobory żywieniowe (brak odpowiedniej ilości składników odżywczych, szczególnie wapnia i witaminy D).
Świadomość tego, jakie czynniki przyczyniają się do pojawiania się zmian zwyrodnieniowych jest kluczowa dla skutecznej profilaktyki i leczenia zwyrodnienia kręgosłupa – wiele z tych czynników można bowiem modyfikować poprzez zmianę stylu życia.
Objawy zwyrodnienia kręgosłupa
Objawy zwyrodnienia kręgosłupa mogą rozwijać się stopniowo i różnić się w zależności od zaawansowania choroby oraz odcinka kręgosłupa, którego dotyczą. Najczęstsze objawy to:
· Ból – zwykle pierwszy i najbardziej charakterystyczny objaw. Przeważnie jest to ból szyi, ból pleców lub ból krzyża. Może promieniować do rąk lub nóg. Nasila się podczas ruchu lub po długim okresie bezczynności.
· Sztywność kręgosłupa – szczególnie odczuwalna rano lub po dłuższym okresie bezruchu.
· Ograniczenie ruchomości – trudności w wykonywaniu pewnych ruchów, np. skręcania tułowia lub zginania się.
· Uczucie „strzelania” lub „trzeszczenia” w kręgosłupie podczas ruchu.
· Drętwienie lub mrowienie w kończynach – może być wynikiem ucisku na korzenie nerwowe.
· Osłabienie mięśni – może dotyczyć mięśni kończyn, jeśli dochodzi do ucisku na nerwy.
· Bóle głowy i zawroty głowy – mogą występować w przypadku zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego.
· Problemy z równowagą – wynikające z zaburzeń propriocepcji (czucia głębokiego).
· Zmiany w postawie ciała – próba unikania bólu może prowadzić do przyjmowania nieprawidłowej postawy.
Intensywność i rodzaj objawów mogą się różnić u poszczególnych osób. Niektórzy mogą doświadczać tylko niewielkiego dyskomfortu, podczas gdy inni cierpią z powodu silnego, chronicznego bólu. Przy wystąpieniu tych objawów należy skonsultować się z lekarzem, który może postawić diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie.
Umów się do Neuroteam na konsultację ortopedyczną.
Diagnostyka zwyrodnienia kręgosłupa
Diagnostyka zwyrodnienia kręgosłupa zazwyczaj obejmuje następujące elementy:
Lekarz zapyta o charakter i lokalizację bólu. Omówi czynniki, które nasilają lub łagodzą dolegliwości bólowe kręgosłupa. Zbierze informację o historii urazów lub chorób kręgosłupa. Zapyta o styl życia, rodzaj wykonywanej pracy i aktywność fizyczną. Omówi historię rodzinną pod kątem chorób kręgosłupa. Zapyta o inne objawy, np. drętwienie, mrowienie czy osłabienie kończyn
Badanie obejmuje ocenę postawy i zakresu ruchów kręgosłupa; badanie palpacyjne kręgosłupa w poszukiwaniu bolesności i napięcia mięśni; testy neurologiczne sprawdzające siłę mięśni, odruchy i czucie oraz ocenę chodu i równowagi. Lekarz może przeprowadzić również specjalne testy ortopedyczne. Czasami lekarz zleca dodatkowe badania (np. badania krwi).
By postawić dokładną diagnozę i określić stopień zaawansowania zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, lekarz może zlecić następujące badania obrazowe:
· Rentgen – podstawowe badanie pokazujące strukturę kości, zwężenia przestrzeni międzykręgowej, osteofity.
· Tomografia komputerowa – zapewnia znacznie więcej szczegółów niż zdjęcie rentgenowskie.
· Rezonans magnetyczny – pozwala dokładnie zobrazować tkanki miękkie, w tym dyski międzykręgowe, rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe.
· Czasami stosuje się inne badania obrazowe jak mielografia, elektromiografia czy scyntygrafia kości.
Jak leczyć zwyrodnienie kręgosłupa
Leczenie zwyrodnienia kręgosłupa jest zwykle procesem długotrwałym i wymaga kompleksowego podejścia. Celem terapii jest złagodzenie bólu, poprawa funkcjonalności kręgosłupa i zapobieganie dalszemu postępowi choroby.
Leczeniem z wyboru jest leczenie zachowawcze, które może obejmować takie elementy jak:
· Fizjoterapia – ćwiczenia wzmacniające mięśnie, poprawiające elastyczność i zakres ruchu.
· Terapia manualna – techniki mobilizacji i manipulacji kręgosłupa.
· Masaż – pomaga rozluźnić napięte mięśnie i poprawić krążenie.
· Farmakoterapia:
Ø Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
Ø Leki przeciwbólowe: paracetamol lub w cięższych przypadkach opioidowe leki przeciwbólowe.
Ø Leki rozluźniające mięśnie.
Ø Iniekcje ze sterydów stosowane miejscowo w celu zmniejszenia stanu zapalnego.
· Metody fizykalne
Ø Krioterapia: stosowanie zimna w celu zmniejszenia bólu i stanu zapalnego.
Ø Termoterapia: stosowanie ciepła dla rozluźnienia mięśni i poprawy krążenia.
Ø Elektroterapia: stymulacja elektryczna w celu zmniejszenia bólu.
Ø Ultradźwięki: mogą pomóc w redukcji bólu i stanu zapalnego.
· Joga i inne łagodne formy ćwiczeń poprawiające elastyczność i siłę.
· Techniki relaksacyjne takie jak medytacja mogą pomóc w radzeniu sobie z bólem.
· Zmiana stylu życia:
Ø Redukcja masy ciała (jeśli jest to konieczne).
Ø Modyfikacja diety – zwiększenie spożycia produktów przeciwzapalnych.
Ø Ergonomia pracy i odpoczynku.
Ø Regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości pacjenta.
W ciężkich przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, konieczne może być leczenie operacyjne, które może obejmować m.in.:
· Mikrodyscektomię – usunięcie fragmentu uszkodzonego dysku.
· Laminektomię – usunięcie części łuku kręgu w celu odbarczenia nerwów.
· Stabilizację kręgosłupa – łączenie kręgów za pomocą implantów.
· Wymianę dysku – zastąpienie uszkodzonego krążka międzykręgowego protezą.
· Stymulacja rdzenia kręgowego – stymulacja rdzenia kręgowego prądem elektrycznym w celu leczenia bólu.
Skuteczne leczenie zwyrodnienia kręgosłupa może być długotrwałe, wymaga indywidualnego podejścia i często łączenia różnych metod. Ważna jest cierpliwość i systematyczność w terapii, a także ścisła współpraca pacjenta z zespołem medycznym.
Cierpisz na chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa? Umów się do Neuroteam na konsultację ortopedyczną.
Profilaktyka zwyrodnienia kręgosłupa
Zwyrodnienia kręgosłupa jest procesem naturalnym, postępującym wraz z wiekiem, jednak każdy z nas może wdrożyć działania, które ów proces spowolnią, co pozwoli nam jak najdłużej cieszyć się zdrowym kręgosłupem. By zadbać o swój kręgosłup:
· Pamiętaj o regularnej aktywności fizycznej: wykonuj ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców i brzucha, ćwiczenia rozciągające. Dobre na kręgosłup są również pływanie, aqua aerobik, joga lub pilates.
· Utrzymuj prawidłową postawę ciała podczas siedzenia, stania i chodzenia.
· Dbaj o odpowiednią masę ciała.
· Dbaj o zdrową, zbilansowaną dietę.
· Podnoś ciężary w prawidłowy sposób, używając nóg, a nie pleców. Unikaj skręcania tułowia podczas podnoszenia.
· Unikaj długotrwałego unieruchomienia. Rób regularne przerwy w pracy siedzącej. Zmieniaj pozycję co 30-60 minut. Używaj ergonomicznych krzeseł.
· Nie pal. Palenie może przyspieszać degenerację dysków
· Walcz ze stresem. Stres powoduje napięcie mięśni.
· Zadbaj o odpowiedni sen. Używaj materaca i poduszki wspierających kręgosłup.
· Uprawiając sporty, unikaj przeciążeń. Dostosowuj aktywność do swoich możliwości. Stopniowo zwiększaj intensywność ćwiczeń.
