Części ciała - Kręgosłup

Ból pleców, ból kręgosłupa – objawy, przyczyny, leczenie

Ból pleców to powszechna dolegliwość, dotykająca miliony ludzi na całym świecie. Może występować w różnych odcinkach kręgosłupa: szyjnym, piersiowym, lędźwiowym lub krzyżowym. Ból pleców dzieli się na swoisty, mający konkretną, identyfikowalną przyczynę, oraz nieswoisty, którego źródło jest trudne do określenia. Najczęstszymi przyczynami bólu pleców są przeciążenia, urazy, zmiany zwyrodnieniowe oraz nieprawidłowa postawa ciała. Diagnostyka bólu pleców nie zawsze jest łatwe.

Ból pleców (ból kręgosłupa) to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, z którymi borykają się ludzie w każdym wieku. Przynajmniej 80% populacji doświadczy bólu pleców przynajmniej raz w życiu. Ta dolegliwość może dotknąć każdego, niezależnie od płci, wieku czy wykonywanego zawodu, choć niektóre grupy są bardziej narażone na jej wystąpienie.

Ból pleców może wystąpić w różnych odcinkach kręgosłupa:

• odcinek szyjny ­– 7 kręgów szyjnych w górnej części kręgosłupa,

• odcinek piersiowy – 12 kręgów w środkowej części pleców,

• odcinek lędźwiowy –5 kręgów w dolnej części pleców,

• odcinek krzyżowy – 5 zrośniętych kręgów krzyżowych.

Ból pleców możemy podzielić na dwie główne kategorie: swoisty i nieswoisty.

Swoisty ból pleców ma konkretną, identyfikowalną przyczynę, taką jak uraz, infekcja czy choroba. Odpowiada on za około 10-15% wszystkich przypadków bólu pleców. Wymaga zazwyczaj bardziej ukierunkowanego podejścia, często z wykorzystaniem zaawansowanych metod diagnostycznych i specjalistycznego leczenia.

Nieswoisty ból pleców, zwany również mechanicznym lub czynnościowym, nie ma jednoznacznie określonej przyczyny. Stanowi większość (85-90%) przypadków bólu pleców. Choć może być równie uciążliwy co ból swoisty, zwykle ustępuje samoistnie lub pod wpływem ogólnych metod leczenia, takich jak odpoczynek, ćwiczenia czy leki przeciwbólowe.

Najważniejsze przyczyny bólu pleców

Poniżej opisujemy krótko najczęstsze przyczyny bólu kręgosłupa. Należy pamiętać, że ból może być wynikiem kombinacji różnych czynników, w związku z czym diagnostyka bólu pleców nie jest łatwa. Postawienie diagnoza wymaga przeważnie konsultacji z lekarzem i przeprowadzenia odpowiednich badań.

Cierpisz na przewlekły ból kręgosłupa? Zapraszamy na konsultację ortopedyczną w klinice NeuroTeam.

Przeciążenia mięśniowo-szkieletowe – powstają w wyniku nadmiernego lub nieprawidłowego obciążenia mięśni, więzadeł i stawów kręgosłupa. Powodem może być podnoszenie zbyt ciężkich przedmiotów, nagłe ruchy lub długotrwałe przebywanie w niewygodnej pozycji. Jest to najczęstsza przyczyna bólu pleców, powodują one przeważnie ból lędźwiowy czy ból krzyża. Ból ten zwykle ustępuje po kilku dniach odpoczynku i prawidłowej pielęgnacji.

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa – naturalne procesy starzenia się kręgosłupa obejmujące zużycie chrząstki stawowej, zwężenie przestrzeni międzykręgowej i tworzenie się wyrośli kostnych. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa może powodować ucisk na nerwy i wywoływać trwały ból pleców. Jedną z form zwyrodnienia kręgosłupa jest dyskopatia, czyli zwyrodnienie krążków międzykręgowych.

Przepuklina dysku – pojawia się, gdy rdzeń dysku międzykręgowego wydostaje się przez jego twardszą zewnętrzną powłokę. Rdzeń uciska na nerwy, wywołując ból, drętwienie lub osłabienia w plecach i kończynach. Najczęściej występuje w odcinku lędźwiowym lub szyjnym kręgosłupa.

Stenoza kanału kręgowego – zwężenie kanału kręgowego, a więc przestrzeni, przez którą przechodzi rdzeń kręgowy i nerwy. Powodem mogą być między zwyrodnienia lub przepuklina dysku. Stenoza wywołuje ucisku na nerwy, a w konsekwencji ból, drętwienie i osłabienie (szczególnie podczas chodzenia lub stania przez dłuższy czas).

Skolioza – to boczne skrzywienie kręgosłupa. Gdy deformacja jest zaawansowana, może powodować ból. Może być wrodzona, rozwinąć się w okresie dorastania lub być wynikiem zmian zwyrodnieniowych.

Osteoporoza – dotyka głównie osoby starsze, szczególnie kobiety po menopauzie. Powoduje osłabienie kości, zwiększając ryzyko złamań kompresyjnych kręgów. Złamania mogą prowadzić do ostrego bólu pleców i zmian w postawie ciała.

Urazy – skręcenia, nadwyrężenia, złamania i inne uszkodzenia struktur kręgosłupa. Mogą wywoływać ostry ból, który nieleczony może przerodzić się w chroniczny.

Choroby zapalne stawów – choroby  autoimmunologiczne – takie jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – powodują stan zapalny w stawach kręgosłupa, co prowadzi do chronicznego bólu i sztywności pleców.

Fibromialgia – charakteryzuje się przewlekłym bólem mięśniowo-szkieletowym, często obejmującym plecy. Ból ma charakter rozlany. Inne objawy to zmęczenie, zaburzenia snu i problemy poznawcze.

Nieprawidłowa postawa ciała – do przeciążeń i bólu pleców może również prowadzić długotrwałe utrzymywanie niewłaściwej postawy ciała (szczególnie podczas pracy przy biurku i korzystania ze smartfonów –  urządzeń elektronicznych).

Rzadsze przyczyny bólu kręgosłupa:

• infekcje kręgosłupa (np. zapalenie krążka międzykręgowego, gruźlica kręgosłupa),

• wady wrodzone kręgosłupa,

• pierwotne lub przerzutowe nowotwory kręgosłupa,

• torbiele kręgosłupa,

• choroby metaboliczne kości (np. choroba Pageta),

• spondyloliza i kręgozmyk,

• zespół ogona końskiego,

• choroby narządów wewnętrznych (np. kamica nerkowa, zapalenie trzustki, tętniak aorty)

• zespół mięśnia gruszkowatego,

• choroba Scheuermanna,

• zespół Ehlersa-Danlosa,

• zespół bólu mięśniowo-powięziowego.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza, gdy bolą nas plecy?

Ból pleców - szczególnie ból krzyża będący wynikiem przeciążenia - często ustępuje samoistnie lub po zastosowaniu domowych metod leczenia. Istnieją jednak sytuacje, w których konieczne jest zgłoszenie się do lekarza specjalisty:

• Ból pojawił się po urazie, upadku lub wypadku.

• Silny ból nie ustępuje po kilku dniach odpoczynku i stosowania domowych metod leczenia.

• Bóle pleców występują dłużej niż 6 tygodni, nawet jeśli nie jest bardzo intensywny.

• Silny ból pleców uniemożliwia codzienne funkcjonowanie.

• Ból promieniuje do nóg, szczególnie poniżej kolana, lub powoduje osłabienie, drętwienie czy mrowienie w nogach.

• Bólowi towarzyszy zmniejszająca się masa ciała, gorączka lub inne objawy ogólnoustrojowe.

• Ból jest szczególnie silny w nocy lub nasila się podczas leżenia.

• Masz historię choroby nowotworowej, osteoporozy lub długotrwale stosowałeś leki sterydowe.

• Występuje postępujące osłabienie mięśni nóg lub zaburzenia czucia.

Jak przebiega diagnostyka bólu pleców?

Diagnostyka bólu pleców obejmuje w pierwszym rzędzie wywiad medyczny i badanie kliniczne. Lekarz zbiera szczegółowe informacje o charakterze bólu, jego lokalizacji, czynnikach nasilających i łagodzących, historii urazów oraz ogólnym stanie zdrowia pacjenta. Następnie, w ramach badania klinicznego ocenia postawę oraz zakresu ruchów kręgosłupa i siły mięśniowej, ocenia czucie i odruchy. Jeśli to konieczne, lekarz może zlecić również badania obrazowe:

• Zdjęcie RTG – pozwala na ocenę struktury kostnej kręgosłupa, wykrycie zmian zwyrodnieniowych czy złamań.

• Rezonans magnetyczny – dostarcza szczegółowych obrazów tkanek miękkich, w tym dysków międzykręgowych i nerwów.

• Tomografia komputerowa – stosowana do dokładniejszej oceny struktury kostnej.

Inne badania, które może zlecić lekarz:

• badania laboratoryjne – pozwalają wykluczyć infekcje, choroby zapalne i nowotwory.

• elektromiografia (EMG) i badanie przewodnictwa nerwowego – pozwala ocenić funkcje nerwów i mięśni. Przydatne w przypadku podejrzenia ucisku na nerwy.

• scyntygrafia kości – pozwala w wykrywaniu nowotworów, infekcji lub złamań trudnych do zobrazowania złamać,

• biopsja kości,

• mielografia.

Leczenie bólu pleców

Dokładny przebieg leczenia bólu pleców jest zależny od jego przyczyny, nasilenia i czasu trwania. Jeżeli ból ma charakter swoisty, lekarz adresuje leżącą u jego podstaw chorobę, równocześnie starając się ograniczyć dolegliwości bólowe i powiązane z nimi objawy. Jeżeli ból ma charakter nieswoisty, lekarz proponuje interwencje, która mają go ograniczyć. Typy leczenia można podzielić na kilka kategorii:

Leczenie zachowawcze

• Odpoczynek po ostrym bólu (choć nie zaleca się długotrwałego unieruchomienia),

• Farmakoterapia: leki przeciwbólowe (w cięższych przypadkach opioidy) i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) oraz leki rozluźniające mięśnie kręgosłupa,

• Zimne i ciepłe okłady,

• Fizjoterapia – może obejmować ćwiczenia wzmacniające i rozciągające mięśnie pleców i brzucha; terapię manualną, masaże i mobilizację stawów, a także elektroterapię, ultradźwięki oraz laseroterapie.

• Terapie alternatywne takie jak akupunktura, chiropraktyka, joga terapeutyczna, tai chi.

• Psychoterapia – może być pomocna, szczególnie w przypadku przewlekłego bólu.

Leczenie mało inwazyjne

• zastrzyki z kortykosteroidów – przynoszą ulgę w przypadku stanów zapalnych lub ucisku na nerwy, nie likwidują jednak problemu, który wywołuje ból,

• blokady nerwów – pozwalają zablokować sygnały sygnałów bólowe,

• kriolezja – innowacyjna, mało inwazyjna metoda leczenia przewlekłego bólu, polega na kontrolowanym zamrażaniu nerwów odpowiedzialnych za przewodzenie sygnałów bólowych, pozwala na uśmierzenie bólu pleców w przypadku dolegliwości takich jak: przewlekły ból kręgosłupa niewiadomego pochodzenia, dyskopatia, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa i inne.

Cierpisz na przewlekły ból kręgosłupa? Umów się na zabieg kriolezji w NeuroTeam.  

Leczenie operacyjne

• Leczenie operacyjne stosuje się, gdy zawiodą metody zachowawcze, a także w przypadku, gdy pacjent zostanie zdiagnozowany z poważnymi schorzeniami, które wywołały ból kręgosłupa – na przykład ucisk rdzenia kręgowego.

• Może obejmować usunięcie przepukliny dysku, stabilizację kręgosłupa, dekompresję nerwów.

Rehabilitacja

• Po operacji lub ostrym epizodzie bólowym konieczna jest rehabilitacja, która pozwala na powrót do pełnej sprawności.

Profilaktyka bólu pleców

Aby zapobiegać bólowi pleców, skorzystaj z następujący porad:

• Wykonuj ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców, brzucha i nóg.

• Utrzymuj prawidłową postawę. Gdy siedzisz, trzymaj stopy płasko na podłodze, miej podparte plecy, a monitor na wysokości wzroku. Gdy stoisz równomiernie rozkładaj ciężar ciała i unikaj długotrwałego stania w jednej pozycji.

• Dbaj o ergonomię pracy. Zadbaj o odpowiednie dostosowanie biurka, krzesła i monitora.

• Unikaj długiego siedzenia w jednej pozycji. Rób regularne przerwy w pracy.

• Prawidłowo podnoś ciężkie rzeczy: uginaj kolana, a nie plecy, trzymaj ciężar blisko ciała. Nie skręcaj tułowia podczas podnoszenia.

• Utrzymuj właściwą masę ciała.

• Jeśli uprawiasz sporty, rozgrzewaj się i unikaj przeciążania organizmu.

• Używaj odpowiedniego materaca i śpij w pozycji utrzymującej naturalne krzywizny kręgosłupa.

• Unikaj stresu. Może on powodować napięcie mięśni, prowadząc do bólu pleców.

• Noś wygodne obuwie. Unikaj butów bez odpowiedniego podparcia i wysokich obcasów.

• Bogata w wapń i witaminę D dieta wspomaga zdrowie kości.

• Jeśli masz historię problemów z kręgosłupem, pamiętaj o regularnych badaniach kontrolnych.