Części ciała - Bark

Ból barku - objawy, przyczyny, leczenie

Bark to potoczna nazwa kompleksu barkowego, w skład którego wchodzą cztery stawy –  ramienny, barkowo-obojczykowy, mostkowo-obojczykowy i łopatkowo-żebrowy – połączone tkankami miękkimi – mięśniami, powięziami i ścięgnami. Ból barku jest jedną z najczęstszych dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego, która dotyka ludzi w różnym wieku. Przyczyny bólu barku są bardzo zróżnicowane: od przeciążenia przez poważne schorzenia strukturalne, stany zapalne po urazy. Prawidłowe leczenie bólu barku zależy od jego przyczyny, dlatego musi być poprzedzone dokładną diagnostyką, i może obejmować odpoczynek, przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych lub fizjoterapię. W niektórych przypadkach konieczny może być zabieg chirurgiczny.

Jeżeli ból powstał w wyniku delikatnego urazu lub prze ciążenia i nie ma nasilonego charakteru, możemy wykorzystać domowe sposoby walki z bólem barku. W takim wypadku należy:

• unikać ruchów nasilających ból, oszczędzać staw,

• stosować zimne okłady,

• można wziąć dostępny bez recepty lek przeciwbólowy.

Jeżeli bark nie przestaje boleć lub pojawiają się dodatkowe objawy, konieczne jest skorzystanie z pomocy ortopedy i odpowiednia diagnostyka. Ból barku może być wywołany wieloma różnymi schorzeniami. Poniżej opisujemy najczęstsze z nich.

Doskwiera ci bolący bark? Zapraszamy na konsultację ortopedyczną w klinice Neuroteam.

Przeciążenie barku

Jedną z najczęstszych przyczyn bólu barku jest przeciążenie. Wynika ono z nadmiernego lub nieprawidłowego eksploatowania stawu barkowego, głównie podczas aktywności sportowych lub prac fizycznych. Przeciążeniem zagrożeni są szczególnie sportowcy oraz osoby, których zawód wymaga wykonywania powtarzalnych ruchów ramion (np. malarze i hydraulicy).

Objawy przeciążenia barku:

• tępy, głęboki ból w okolicy barku, nasilający się podczas wykonywania określonych ruchów,

• ograniczona ruchomość i sztywność barku,

• dyskomfort utrzymujący się przez kilka dni po intensywnym wysiłku.

Leczenie bólu barku wywołanego przeciążeniem – zazwyczaj wystarczające jest leczenie zachowawcze. Może ono obejmować: unikanie czynności wywołujących ból, zimne okłady, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. ibuprofen), delikatne ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, modyfikacje techniki wykonywania ruchów prowadzących do przeciążenia.

Uszkodzenie stożka rotatorów

Stożek rotatorów tworzą cztery otaczające staw barkowy mięśnie i ich ścięgna, które umożliwiają rotację oraz unoszenie ramienia. Uszkodzenie stożka rotatorów może być efektem nagłego urazu, przewlekłego przeciążenia lub procesów degeneracyjnych związanych z wiekiem.

Objawy uszkodzenia stożka rotatorów:

• ostry ból w przedniej lub bocznej części barku, bóle barku w nocy, szczególnie podczas leżenia na chorym boku,

• osłabienie siły mięśniowej podczas unoszenia lub obracania ramienia,

• trzaski lub przeskakiwanie w stawie podczas ruchu.

Leczenie uszkodzenia stożków rotatorów – jest zależne od stopnia uszkodzenia. Początkowo stosuje się leczenie zachowawcze, które może obejmować: fizjoterapię mającą na celu wzmocnienie mięśni i poprawę zakresu ruchu; podawanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a w przypadku silnego bólu i stanu zapalnego – zastrzyki z kortykosteroidów. Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, konieczne może być leczenie operacyjne (artroskopia lub otwarta rekonstrukcja). Rehabilitacja po uszkodzeniu stożka rotatorów może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Zespół ciasnoty podbarkowej (zespół cieśni podbarkowej)

Zespół ciasnoty podbarkowej (lub zespół konfliktu podbarkowego, zespół cieśni podbarkowej) pojawia się, gdy podczas ruchu ramienia uciskowi i podrażnieniu ulegają tkanki miękkie w przestrzeni podbarkowej. Powodem mogą być zmiany strukturalne w stawie, nieprawidłowa biomechanika lub przewlekłe przeciążenie.

Objawy zespołu ciasnoty podbarkowej:

• ból barku przy podnoszeniu ręki, bóle barku w nocy,

• uczucie przeskakiwania w stawie,

• osłabienie mięśni barku i ramienia.

Leczenie zespołu ciasnoty podbarkowej – obejmuje unikanie ruchów wywołujących ból, fizjoterapię (rozciąganie i wzmacnianie mięśni stabilizujących łopatkę), terapię manualną i techniki mobilizacji tkanek miękkich. W przypadku nasilonego bólu podaje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe lub zastrzyki z kortykosteroidów. Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, konieczne może być leczenie operacyjne­ – artroskopowa dekompresja przestrzeni podbarkowej.

Zamrożony bark

Zamrożony bark (inaczej: zespół zamrożonego barku, zespół bolesnego barku, zapalenie torebki stawowej) to dolegliwość związana z postępującym ograniczeniem ruchomości stawu barkowego i bólem. Jej dokładna przyczyna nie jest znana. Zespół zamrożonego barku może wynikać z unieruchomienia, urazu lub niektórych chorób ogólnoustrojowych. Zamrożony bark pojawia się częściej u kobiet i osób po 40 roku życia.

Objawy zamrożonego barku:

• silny ból, szczególnie w początkowej fazie choroby, ból nocny,

• postępujące ograniczenie ruchomości powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności.

Przebieg choroby zwykle obejmuje trzy fazy:

1)      fazę zamrażania (ból i stopniowe ograniczenie ruchomości),

2)      fazę zamrożenia (zmniejszenie bólu, utrzymujące się znaczne ograniczenie ruchomości),

3)      faza rozmrażania (stopniowa poprawa ruchomości).

Leczenie zamrożonego barku – obejmuje fizjoterapię (ćwiczenia poprawiające zakres ruchu i zmniejszające ból), farmakoterapię (leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. ibuprofen, zastrzyki z kortykosteroidów do stawu). W niektórych przypadkach konieczna jest manipulacja w znieczuleniu lub artroskopowe uwolnienie torebki stawowej.

Zapalne choroby stawów

Ból barku może być również objawem zapalnych chorób stawów, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), łuszczycowe zapalenie stawów czy choroby tkanki łącznej (np. toczeń). Schorzenia te związane są z przewlekłym stanem zapalnym, który może prowadzić do uszkodzenia stawów i okolicznych tkanek.

Objawy zapalnych chorób stawów:

• ból i obrzęk stawów (często w obu barkach),

• poranna sztywność,

• osłabienie i zmęczenie.

Leczenie zapalnych chorób stawów – jest prowadzone przez reumatologa i może obejmować: farmakoterapię (leki modyfikujące przebieg choroby, leki przeciw zapalne), fizjoterapię. W zaawansowanych przypadkach konieczne może być leczenie operacyjne (np. endoprotezoplastyka stawu barkowego).

Choroba zwyrodnieniowa stawu barkowego

Choroba zwyrodnieniowa stawów to postępujący proces degeneracyjny chrząstki stawowej, prowadzący do znacznego upośledzenia funkcji stawów – także stawu barkowego. Najczęściej dotyka osób starszych.

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów:

• przewlekły ból braku, nasilający się podczas ruchu,

• sztywność, szczególnie po okresie bezczynności,

• ograniczenie zakresu ruchu, trzaski i przeskakiwania w stawie podczas ruchu.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów – ma na celu złagodzenie objawów oraz spowolnienie rozwoju choroby i polepszenie jakości życia. Może obejmować: modyfikację stylu życia i aktywności fizycznej; fizjoterapię – ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące staw barkowy; leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, suplementację kwasu hialuronowego (wiskosuplementacja).

W przypadku zaawansowania choroby konieczne może być leczenie operacyjne – artroskopia, częściowa lub całkowita endoprotezoplastyka stawu barkowego.

Uszkodzenie pierścienia rotatorów

Uraz grupy mięśni i ścięgien otaczających staw ramienny, odpowiedzialnych za stabilizację i ruch ramienia. Najczęściej dochodzi do zerwania mięśnia nadgrzebieniowego i jego ścięgna.

Objawy uszkodzenia pierścienia rotatorów:

• ból podczas odpoczynku i w nocy, szczególnie przy leżeniu na chorym barku, ból barku przy podnoszeniu ręki,

• osłabienie ramienia przy unoszeniu lub obracaniu kończyny,

• trzeszczenie lub chrupanie podczas niektórych ruchów ramieniem.

Leczenie uszkodzenia pierścienia rotatorów – w około połowie przypadków wystarczające jest leczenie zachowawcze, obejmujące odpoczynek i zmianę aktywności, ćwiczenia i fizykoterapię, podawanie leków przeciwzapalnych i zastrzyki z kortykosteroidów. Jeśli ból nie ustąpi mimo leczenia zachowawczego konieczne może być leczenie operacyjne – artroskopia barku.

Inne przyczyny bólu barku

Bolący bark może być wynikiem urazów takich jak:

• Uszkodzenie obrąbka stawowego – uraz chrzęstnej struktury otaczającej panewkę stawu ramiennego, która pogłębia ją i zwiększa stabilność stawu. Objawia się między innymi: bólem w okolicy barku z trudną do określenia lokalizacją, bólem przy ruchu powyżej linii barków, bólem przy leżeniu na chorym boku oraz bólem połączonym z utratą kontroli kończyny w skrajnym ułożeniu.

• Niestabilność stawu ramiennego – stan, w którym głowa kości ramiennej ma tendencję do przemieszczania się poza panewkę stawową, prowadząc do częściowych lub całkowitych zwichnięć. Najczęstsze objawy to: ból i osłabienie; obawa przed wykonaniem pewnych ruchów; wrażenie niestabilności; nawracające zwichnięcia; ból przy niektórych typach ruchu; przeskakiwanie stawu z charakterystycznym „kliknięciem”.

• Uszkodzenie ścięgna mięśnia bicepsa – naderwanie lub zerwanie ścięgna łączącego mięsień dwugłowy ramienia z kością w okolicy barku lub łokcia.

• Złamania w obrębie barku, najczęściej dotyczące obojczyka, łopatki lub górnej części kości ramiennej.

Profilaktyka bólu barku

By zapobiec pojawieniu się bólu barku, przestrzegaj następujących zasad:

• Utrzymuj prawidłową postawę ciała – zarówno w pozycji siedzącej, jak i stojącej. Prawidłowa postawa zmniejsza obciążenie stawów barkowych i kręgosłupa.

• Dbaj o ergonomię i higienę pracy – dostosuj swoje stanowisko pracy do indywidualnych potrzeb, używaj ergonomicznych narzędzi. Pamiętaj o częstych przerwach podczas pracy przy komputerze!

• Ćwicz! Ćwiczenia wzmacniające mięśnie obręczy barkowej i poprawiające elastyczność tkanek pozwolą ci utrzymać prawidłowe funkcje stawu barkowego. Szczególnie polecane są: pływanie, joga, ćwiczenia z lekkimi ciężarami.

• Gdy uprawiasz sporty – rozgrzewaj się i stosuj odpowiednią technikę. Zmniejsza to ryzyko urazów.

• Dbaj o prawidłową masę ciała – nadwaga obciąża stawy, również staw barkowy.

• Zadbaj o odpowiednią dietę, bogatą w składniki odżywcze wspierające zdrowie stawów (np. kwasy omega-3, witamina D, kolagen).

• Jeśli przeszedłeś leczenie operacyjne, kluczowe znaczenie w profilaktyce bólu barku ma rehabilitacja.